Bài phát biểu tại trường THCS Lê Lợi – Hà Nội nhân Mittinh ngày Thế giới không thuốc lá (31/5/2025)
Kính thưa các vị đại biểu, các vị khách quý!
Kính thưa các thầy giáo, cô giáo!
Thưa toàn thể các bạn học sinh, thiếu nhi thân mến!
Thực hiện Chương trình phối hợp giữa Viện nghiên cứu thanh niên, Trung ương Đoàn với Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y về việc tổ chức các hoạt động truyền thông về phòng, chống tác hại của thuốc lá trong thiếu nhi, năm 2025, ngày hôm nay, tại Trường THCS Lê Lợi, Quận Hà Đông, thành phố Hà Nội, Viện nghiên cứu thanh niên, Trung ương Đoàn và Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế phối hợp với Trường THCS Lê Lợi tổ chức Mít tinh hưởng ứng ngày Thế giới không thuốc lá (31/5) và tuần lễ Quốc gia không thuốc lá (25 – 31/5) dành cho thiếu nhi, năm 2025.
Thay mặt Ban tổ chức chương trình, tôi trân trọng gửi đến các quý vị đại biểu, các thầy giáo, cô giáo lời kính chúc sức khỏe và lời chào trân trọng; xin chào mừng các em học sinh, thiếu nhi trường THCS Lê Lợi đã có mặt đông đủ tham dự chương trình; chúc chương trình mít tinh thành công tốt đẹp.
Thưa các vị đại biểu, các thầy cô giáo và các bạn học sinh,
Nhận thức được sự gia tăng của những hiểm họa từ thuốc lá đối với sức khỏe và đời sống con người, năm 1987, các quốc gia thành viên của Tổ chức Y tế Thế giới đã nhất trí thông qua Nghị quyết WHA40.38, đề xuất Ngày 7/4/1988 là ngày Thế giới không thuốc lá.
Năm 1988, Tổ chức Y tế Thế giới tiếp tục thông Nghị quyết WHA42.19, lấy ngày 31/5 hàng năm là Ngày Thế giới không thuốc lá (World No Tobacco Day) với mục tiêu và thông điệp là trong dịp lễ kỷ niệm hàng năm sẽ tổ chức nhiều hoạt động thông tin, truyền thông, thông báo cho công chúng về những nguy cơ, hiểm họa của việc sử dụng thuốc lá, các hoạt động kinh doanh của các công ty thuốc lá và những nỗ lực chúng ta đã và đang làm, để không ngừng chống lại nạn dịch thuốc lá, bảo vệ một trong những quyền cơ bản của con người, của thế hệ tương lai là quyền được sống trong một môi trường khỏe mạnh, lành mạnh, không khói thuốc.
Cách đây hơn 20 năm, ngày 11/11/2004, Việt Nam đã chính thức phê chuẩn Công ước khung về kiểm soát thuốc lá với cam kết sẽ thi hành các biện pháp hữu hiệu nhằm bảo vệ mọi người khỏi việc phơi nhiễm với thuốc lá tại nơi làm việc trong nhà, các phương tiện giao thông công cộng…
Ngày 18/6/2012, Quốc hội Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã chính thức thông qua Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và có hiệu lực từ ngày 01/5/2013. Từ đó đến nay Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Bộ Y tế và các cơ quan liên quan, trong đó có ngành giáo dục đã nghiên cứu, ban hành nhiều văn bản hướng dẫn các quy định về phòng chống tác hại của thuốc lá.
Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), hiện nay, ước tính việc sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 8 triệu ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm và là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, mức độ nghiêm trọng của các bệnh hô hấp, đặc biệt là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh không lây nhiễm như: Ung thư, tim mạch….Cũng theo công bố của tổ chức Lao động Quốc tế, ước tính, mỗi năm có khoảng 200.000 người lao động tử vong do thường xuyên hít phải khói thuốc lá thụ động tại nơi làm việc.
Với hơn 7000 chất hóa học có trong sản phẩm thuốc lá, trong đó có 69 chất là tác nhân gây ung thư; sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 25 căn bệnh nguy hiểm cho cả người hút và những người không hút nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc như: Ung thư phổi, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính…
Tại Việt Nam, tỷ lệ người hút thuốc lá vẫn ở mức cao (là 1 trong 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất trên thế giới). Mỗi năm tại Việt Nam có ít nhất 40.000 người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá, cao gần gấp 4 lần so với số người tử vong do tai nạn giao thông mỗi năm. Con số này đến năm 2030 có thể tăng lên khoảng 70.000 ca.
Những năm gần đây, việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá và thuốc lá thế hệ mới (bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) đang trở nên phổ biến hơn, đặc biệt là đối với người sử dụng ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Theo các số liệu thống kê, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng nhanh chóng trong học sinh từ 13 đến 15 tuổi, cụ thể là (từ 3,5% năm 2022 lên 8,0% năm 2023)
Có thể thấy, thực tế hiện nay giá của mỗi bao thuốc lá rất rẻ khiến cho nhiều người, ngay cả người thu nhập thấp, thanh thiếu niên, học sinh có thể dễ dàng mua và sử dụng. Tuy nhiên hậu quả của thuốc lá gây ra cho sức khỏe, tính mạng của con người là quá đắt, không chỉ là những thiệt hại về sức khỏe mỗi cá nhân mà còn là những tác động tiêu cực đến đời sống, sinh hoạt gia đình, cộng đồng, xã hội, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế, cản trở sự phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc.
Các bạn học sinh thân mến!
Hiện nay, thuốc lá xuất hiện với những chủng loại mới, mẫu mã mới, khá phong phú, đa dạng, điển hình là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, chất gây nghiện độc hại xuất hiện hàng ngày trong đồ ăn, thức uống… Nhiều bạn học sinh, vì tò mò, vì người lớn hoặc các bạn đồng trang lứa rủ rê mà sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, coi đó là sự trải nghiệm mới, là sự trưởng thành, là sự thể hiện phong cách, là xu hướng của những người sành điệu…Đây là những quan niệm hoàn toàn sai lầm. Việc dùng thử các sản phẩm thuốc lá đều dẫn đến tình trạng nghiện, suy giảm sức khỏe, trí tuệ, tác động trực tiếp đến quá trình học tập, lao động và phát triển ở lứa tuổi học sinh.
Năm 2024, phiên họp giả định Quốc hội trẻ em lần thứ II trở nên đặc biệt ấn tượng khi một trong những nội dung được các đại biểu trẻ em quan tâm, tham gia thảo luận, góp ý sôi nổi tại “Nghị trường” là vấn đề phòng, chống tác hại của thuốc lá, chất kích thích trong môi trường học đường. Chính các em học sinh đã nêu vấn đề, tranh luận và đề xuất nhiều giải pháp thiết thực nhằm ngăn chặn và đẩy lùi vấn nạn này, đặc biệt là những đề nghị tăng cường những biện pháp xử lý mạnh, cấm bán thuốc lá điện tử và chất kích thích cho học sinh và vị thành niên, đảm bảo cho thiếu nhi được sống trong môi trường an toàn, lành mạnh và bền vững.
Phát huy tinh thần của Quốc hội trẻ em, không chỉ nói không với thuốc lá, mà mỗi bạn học sinh ngày nay, với nhận thức, ý thức, trách nhiệm của thế hệ trẻ mới, đều có khả năng chung tay vào các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt các em cần trở thành những tuyên truyền viên giỏi, hàng ngày tuyên truyền cho các bạn mình không sử dụng thuốc lá, lên tiếng trước những hành vi hút thuốc lá tại trường học, nơi công cộng, tham gia các hoạt động thiết thực trong phòng, chống tác hại thuốc lá, nhằm góp phần cùng các cấp, các ngành và toàn xã hội xây dựng môi trường an toàn, lành mạnh, không khói thuốc.
Thưa các vị đại biểu, các thầy cô giáo, các em học sinh!
Năm 2025, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã công bố chủ đề cho chiến dịch Ngày Thế giới không thuốc lá (WNTD) đó là: “Vạch trần sự hấp dẫn: Phơi bày các chiến thuật của ngành công nghiệp thuốc lá và các sản phẩm liên quan đến nicotine”. (Unmasking the Appeal: Exposing Industry Tactics on Tobacco and Nicotine Products).
Trong năm 2025, các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá sẽ tập trung vào việc vạch trần các chiến thuật mà ngành công nghiệp thuốc lá và nicotine sử dụng để khiến các sản phẩm có hại của họ trở nên hấp dẫn hơn. Chính với thông điệp mới của WHO, các bạn học sinh cần tăng tìm hiểu, nâng cao hơn nữa nhận thức về tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử, luôn tỉnh táo và nói không với tất cả những sự rủ rê, chào mời sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử.
Hưởng ứng ngày Thế giới không thuốc lá (31/5) và tuần lễ Quốc gia không thuốc lá (25 – 31/5), chúng tôi kêu gọi các cấp, các ngành, các địa phương, các tổ chức, doanh nghiệp và các cá nhân hãy tiếp tục chung tay hành động, tăng cường quản lý thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; xử phạt thật nghiêm các hành vi vi phạm Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, vi phạm quy định cấm hút thuốc tại trường học, công sở, nơi công cộng; tổ chức tuyên truyền rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội về về nguy cơ, tác hại, rủi ro, hệ lụy của sử dụng thuốc lá; phát huy sáng kiến Phòng chống tác hại thuốc lá, xây dựng một môi trường an toàn, trong sạch, lành mạnh, không khói thuốc.
Tại diễn đàn ngày hôm nay, chúng tôi kêu gọi các bạn học sinh trường THCS Lê Lợi và các bạn học sinh, thiếu nhi trên toàn quốc hãy quyết tâm hành động bằng cách KHÔNG THỬ, KHÔNG SỬ DỤNG, KHÔNG RỦ RÊ các bạn mình sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; tích cực tuyên truyền đến người thân, gia đình về những nguy cơ của thuốc lá; tăng cường sáng tạo trong hoạt động của các câu lạc bộ, tổ, đội, nhóm để tuyên truyền về những nguy cơ, tác hại do thuốc lá gây ra; tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí, rèn luyện thể dục, thể thao lành mạnh để có sức khỏe tốt, hình thành lối sống lành mạnh, tích cực, xây dựng một môi trường học tập an toàn, không thuốc lá.
Cuối cùng xin kính chúc sức khỏe các vị đại biểu khách quý, các thầy giáo, cô giáo mạnh khỏe; chúc các bạn học sinh, thiếu nhi Trường THCS Lê Lợi luôn đạt thành tích cao trong học tập, rèn luyện và đón một mùa hè an toàn, lành mạnh, nhiều hoạt động ý nghĩa và không thuốc lá.
Xin trân trọng cảm ơn./.
TS Đặng Vũ Cảnh Linh, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học Trung ương Đoàn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thanh niên, Trưởng Ban tổ chức cuộc thi Phòng chống tác hại thuốc lá trong thiếu niên năm 2025
